Μια πρωτοποριακή τεχνική για τους ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσου τελικού σταδίου εφαρμόστηκε πρόσφατα στη Μονάδα Επεμβατικής Ακτινολογίας του ΠΓΝΘ «ΑΧΕΠΑ», υπό τον Καθηγητή Ακτινολογίας της Ιατρικής Σχολής ΑΠΘ, κ. Αδάμ Χατζηδάκη.
Πρόκειται για την ενδαγγειακή δημιουργία αρτηριο-φλεβικής πρόσβασης αιμοκάθαρσης (φίστουλας αιμοκάθαρσης), χωρίς χειρουργικές τομές, με απόλυτα διαδερμική τεχνική. Αξίζει να σημειωθεί ότι εδώ και χρόνια, η Μονάδα Επεμβατικής Ακτινολογίας του «ΑΧΕΠΑ», υπό την επιστημονική υπευθυνότητα του Καθηγητή κ. Χατζηδάκη, πρωτοστατεί στη διενέργεια σύγχρονων και τεχνικά απαιτητικών επεμβάσεων, αξιοποιώντας τις ατραυματικές, ελάχιστα επεμβατικές, διαδερμικές τεχνικές Επεμβατικής Ακτινολογίας. Οι τεχνικές αυτές έχουν αντικαταστήσει μεγάλες ανοιχτές χειρουργικές επεμβάσεις που υποβάλλουν τους ασθενείς σε σημαντικά μεγαλύτερη ταλαιπωρία, εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη ασφάλεια, χαμηλότερα ποσοστά επιπλοκών και συνήθως βραχύτερη νοσηλεία.
Οι Αιμοκαθαιρούμενοι ασθενείς υποβάλλονται αρχικά σε χειρουργική «κατασκευή» φίστουλας (τεχνητής αρτηριο-φλεβικής επικοινωνίας) στο επίπεδο της κατώτερης κερκίδας. Μπορεί για ανατομικούς λόγους η φίστουλα να μην «ωριμάσει» προς χρήση ή να πάψει να δουλεύει καλά μετά τη πάροδο μηνών ή ετών. Τότε, υπάρχει ανάγκη δημιουργίας νέας χειρουργικής, συνήθως στο επίπεδο του μπράτσου. Για να καθυστερήσουμε αυτό το χειρουργείο που πιθανόν να είναι απαραίτητο στο μέλλον, προέκυψε η νέα μέθοδος της διαδερμικής «κατασκευής» φίστουλα χωρίς νάρκωση ή ανοικτή τομή (Εικόνα 1). Να σημειωθεί ότι η επιλογή των ασθενών γίνεται καθαρά σε συνεργασία με τους υπεύθυνους Νεφρολόγους και κατόπιν σχολαστικής απεικονιστικής μελέτης της αγγειακής ανατομίας των ασθενών.
Αγγειακή προσπέλαση με ασφαλή & ελάχιστα επεμβατικό τρόπο
Η δημιουργία φίστουλας με διαδερμική τεχνική πραγματοποιείται στο ύψος του ανώτερου αντιβράχιου μέσα από δύο οπές στο επίπεδο του καρπού, μεγέθους 2 χιλιοστών η κάθε μία. Αρχικά γίνεται μία σκιαγράφηση του αρτηριακού (Εικόνα 2) και μία του φλεβικού δικτύου (Εικόνα 3) πριν την εισαγωγή των καθετήρων. Πιο συγκεκριμένα, το σύστημα χρησιμοποιεί δυο λεπτούς καθετήρες (έναν για την αρτηρία και έναν για την φλέβα), οι οποίοι αφού πλησιάσουν μεταξύ τους με τη βοήθεια μικροσκοπικών μαγνητών, ενώνουν τα δύο αγγεία ανοίγοντας μια «οπή» μέσω καυτηριασμού των αγγειακών τοιχωμάτων με τη βοήθεια ραδιοσυχνοτήτων, και έτσι δημιουργείται μία μικρή οπή που αποτελεί την αναστόμωση της φίστουλας. Έτσι το αίμα οδηγείται από την αρτηρία στην φλέβα και τους κλάδους της, οι οποίοι προοδευτικά διατείνονται στην επιφάνεια του χεριού (Εικόνα 4). Αυτοί αφού ωριμάσουν μετά από περίπου ένα έως δύο μήνες, θα είναι έτοιμοι για χρήση στην αιμοκάθαρση.
Τα πλεονεκτήματα για τους ασθενείς
Όπως προαναφέραμε, οι αιμοκαθαιρούμενοι ασθενείς συνήθως αποκτούν τη πρώτη χειρουργική τους φίστουλα στο επίπεδο του καρπού του αριστερού χεριού. Όταν αυτή η φίστουλα μετά από χρόνια καταστεί δυσλειτουργική, τότε τους γίνεται δεύτερη χειρουργική φίστουλα συνήθως στο ύψος του βραχιονίου με τεχνητό μόσχευμα. Και αυτή η φίστουλα έχει ένα πεπερασμένο χρόνο ζωής και όταν δεν λειτουργεί ικανοποιητικά, τότε οι φίστουλες μεταφέρονται στο δεξιό χέρι ή ακόμα και στο πόδι. Οι ασθενείς αιμοκάθαρσης έχουν μπροστά τους ένα αρκετά μεγάλο προσδόκιμο επιβίωσης και γι’ αυτό το λόγο θα πρέπει οι νέες φίστουλες να καθυστερήσουν όσο γίνεται περισσότερο. Έτσι, είναι σημαντικό μέσω της νέας μεθόδου, να καθυστερεί η δεύτερη χειρουργική φίστουλα του βραχιονίου μέσω της δημιουργίας της διαδερμικής φίστουλας του ανώτερου αντιβράχιου.
Συνοψίζοντας, η δημιουργία διαδερμικής φίστουλας παρουσιάζει μια σειρά από πλεονεκτήματα για τους αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς, τόσο σε αισθητικό όσο και σε λειτουργικό επίπεδο, τα οποία μπορούν να απαριθμηθούν ως εξής:
- Δεν χρειάζεται χειρουργική επέμβαση – δεν υπάρχει τομή στο δέρμα.
- Σε αντίθεση με τη χειρουργική φίστουλα, τα αγγεία παραμένουν στο φυσικό τους χώρο, χωρίς άλλες παρεμβάσεις
- Από τις πρώτες μελέτες φαίνεται πως μπορεί να έχει μεγαλύτερη διάρκεια με λιγότερες επανεπεμβάσεις για την διόρθωσή της
- Καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα, καθώς αποφεύγονται οι ουλές και αποτρέπεται ο κίνδυνος εμφάνισης δυσμορφίας στα χέρια των ασθενών
- Δεν καταργείται η δυνατότητα διενέργειας χειρουργικής φίστουλας.
Εικόνα 1. Σχηματική αναπαράσταση της ανατομίας και του σημείου δημιουργίας της φίστουλας
Εικόνα 2. Αγγειογραφία του αρτηριακού δικτύου του αντιβραχίου
Εικόνα 3. Αγγειογραφία του φλεβικού δικτύου του αντιβραχίου
Εικόνα 4. Σκιαγράφηση μετά τη δημιουργία της φίστουλα, με το αίμα από την αρτηρία να περνάει κατ’ ευθείαν στη φλέβα (Βέλος AVF)